Hoe flessen inleveren kunst kan opleveren

Begeleidende tekst bij de expositie Flessenwerk door Houkje van Dijk

Merel Wendt is illustrator, graficus en flessenfanaat. Haar project waarin statiegeldflessen een hoofdrol spelen begon tijdens een bezoek aan Berlijn. Daar observeerde ze hoe flessen bewust werden achtergelaten op straat en vervolgens door anderen werden opgehaald om te worden ingeleverd tegen statiegeldwaarde. De motivatie voor de statiegeldverzamelaars om dat te doen bestond van pure armoedeverzachting tot aan een anarchistische ruilhandel met gebruiksvoorwerpen/ massa –consumptieartikelen. Dit sociale systeem, overschaduwd door melancholie, intrigeerde haar. Haarzelf ging het om de schoonheid van hun vormen, ze houdt van hun uiterlijk. 

Ze zet haar rol als illustrator en flessenliefhebber in om een herkenbare, blijvende verzameling flessen aan te leggen in de plaats van een verzameling inruilgoederen die aan het eind van elke dag verdween in Berlijn.

Ze streeft ernaar het publiek met een frisse, nieuwe blik naar de alledaagse dingen die deze flessen zijn, te laten kijken. De flessen, theepotjes of glazen krijgen door haar vormgeving een originele verschijning, met de punten als bodem waarop ze rusten, gebaren makende tuit of flessen van boven afgesloten door een hoedje.

Ze zijn getransformeerd tot ware figuren in een schouwspel dat mij laat associëren met kosmonauten, raketten of gebouwen.

De kunstenares vraagt zich beeldend denkend af, hoe de voorwerpen in het platte vlak eruit zien als ze naar driedimensionale vormen van keramiek worden vertaald. Ze verliezen dan met hun open bodem en afdichtende dop hun functie om vloeistoffen te bevatten, maar behouden hun (nieuwe, fantasie-) vorm.

De uitgesproken kleuren en het ontbreken van een etiket laten de herkenbaarheid van het origineel intact en werken even vertrouwd als wat vervreemdend. Merels fantasie en technisch vernuft doet dat, kan dat. Je reinste alchemie, die werkt vanuit het idee: tijdelijke verzameling omzetten in blijvende kunstverzameling.

Ze voelt verwantschap aan Klaas Gubbels en is even trouw aan haar flessen als hij aan zijn koffiepotten, want het motief is onuitputtelijk.

Het platte, stenen vlak van lithografie geeft ruimte voor technische experimenten en daaruit volgende toevalstreffers die boeiende structuren laten ontdekken. 

De wisselwerking tussen grafische druktechnieken en keramiek lokt volgende stappen uit. Zo onderzoekt ze nu het maken van keramische zeefdrukken en hoe ze lithografische texturen kan vertalen naar glazuur. Onvoorspelbaarheid krijgt de ruimte. De potterie van de schilder Morandi, teder en zwijgend overkomend, in hun niet perfecte, maar duidelijk bezielde aanwezigheid gemaakt, komt bij mij naar boven als ik haar verzamelde keramiek zie. Het contrast tussen strakke vormen en organische, boeit haar. Ik hoop dat jullie geboeid zijn door haar werk, zoals ik.