Faisel Saro

Door Emmie Muller

Faisel Saro neemt met tekeningen, een video en een drietal ruimtelijke werken de multiculturele samenleving onder de loep en bekent kleur.

Faisel Saro is van Surinaamse afkomst en geboren in Willemstad (Curaçao). Als hij zeven jaar is verhuist zijn moeder met hem en twee zusjes naar Nederland, waar het gezin een nieuw leven opbouwt in de wijk Vinkhuizen te Groningen. Zijn jeugdherinneringen aan de wijk waarin hij opgroeit, zijn persoonlijke ervaringen met de stad waarin hij nog steeds woont, zijn bepalend voor de keuzes binnen zijn thema.

Op alle niveau’s houdt Saro het dichtbij huis. Aan elk werk gaat een lang denkproces vooraf en in de uitvoering kruipt hij dicht op de huid en zet zelfs zijn lichaam in als instrument. Bij deze kunstenaar werken lichaam en geest nauw samen. 

Faisel Saro is een geëngageerd kunstenaar met een feilloos gevoel voor wat er in de samenleving speelt. Steeds vaker worden de zwarte bladzijdes uit ons historisch besef afgestoft en onder de aandacht gebracht. Onlangs nog bood de NS zijn excuses aan voor het al te gemakkelijk vervoeren van Joden naar doorvoerkampen als Vught en Westerbork, moet volgens velen de Canon van de Vaderlandse Geschiedenis voor scholieren worden aangepast, is Michiel de Ruyter als volksheld van zijn sokkel gevallen en is vorig jaar op 1 juli de afschaffing van de slavernij nationaal herdacht, Volgens Saro zijn dit positieve ontwikkelingen en hij voorziet een nieuwe beeldenstorm waarbij vanzelfsprekende helden tegen het licht worden gehouden om plaats te maken voor nieuwe iconen en symbolen. Onze Nederlandse samenleving gedijt pas goed als veranderingen in de samenstelling van de bevolking worden omarmd en mensen niet als vreemd en bedreigend worden weggezet. Faisel Saro zet zijn kunst in om dat gesprek aan te gaan, verschillen te slechten en elkaar te bereiken via de weg van de empathie en het respect voor elkaar. 

Vanwege zijn donkere huidskleur wordt Faisel Saro regelmatig gediscrimineerd. Wat hij zoal te horen krijgt en hem wordt toegedicht is aangrijpend in beeld gebracht in de video getiteld Zweepslagen van de maatschappij. De titel verwijst subtiel  naar twee eeuwen lange onderdrukking van de Surinaamse bevolking door Nederlandse plantagehouders die met de zweep de slaven dwongen om nog harder te werken.

Discriminatie komt in alle landen voor en zit diepgeworteld in elk mens. Dat beseft Saro  maar al te goed en laat zien dat hij dit zwaarbeladen thema artistiek inhoudelijk behoedzaam benadert. Zijn kunstwerken getuigen dan ook niet van rancune of protest, maar zijn bedoeld als visuele observaties van iemand die zijn omstandigheden doorvoelt en met zijn publiek wil delen. 

Naast de video heeft Faisel Saro voor deze solopresentatie zijn gedachtegoed in drie ruimtelijke werken en elf tekeningen gevisualiseerd. De tekeningen komen in lagen tot stand en zijn gebaseerd op foto’s van plaatsen in de stad waar hij een emotionele waarde aan toekent. 

Op de plek van zijn voorkeur heeft de architectuur, in relatie tot de sociale context, zijn speciale aandacht en observeert hij de voorbijgangers die daar deel van uitmaken. Zijn tekeningen laten zich dan ook lezen als persoonlijke plattegronden waar Saro zijn voetstappen op heeft achtergelaten of als getekende brieven die beeldend verslag doen van zijn eerdere aanwezigheid. In combinatie met zijn gevoelige handschrift doen de tekeningen poëtisch en omfloerst aan en zijn associaties met opwaaiende stofwolken, alsof het stormt, niet misplaatst.

In het atelier worden de foto’s op verschillende manieren bewerkt. Dat kan zijn door er kopieën van te maken en daarin te krassen en te schuren of door over de foto een vel calqueerpapier te leggen en wat bruikbaar is met potlood en fineliner over te trekken. 

Saro werkt aan meerdere beelden van dezelfde situatie tegelijk, omdat hij zijn ingrepen beschouwt als pogingen en al doende kan beslissen welke methode het meest gewenste resultaat oplevert. Het calqueerpapier, dat hij als drager gebruikt, wordt tenslotte met spelden op een plaat foam geprikt en ingelijst.

Het eindresultaat is raadselachtig en duizelingwekkend te noemen. Als kijker vergt het nogal wat concentratie om te begrijpen waar je precies naar kijkt en verlies je door alle lagen het zicht. Elke tekening krioelt van de lijntjes, vegen, spelden, stipjes, vlekken en van de oorspronkelijke foto is weinig terug te vinden. Geen houvast, en juist door die transformatie van figuratie naar abstractie ontleent het werk zijn diepere betekenis als een extra laag die de kijker aan het werk mag toevoegen ook als die aan de kunstenaar is ontsnapt. Het is de geruisloze stilte voor de storm die uit de beelden spreekt en dat mogelijk maakt. 

De ruimtelijke werken zijn veel concreter van aard, maar daarom niet minder mysterieus. Hun titel Krabbenmentaliteit is ontleent aan het beeld van opgesloten krabben in een ton die ten koste van elkaar naar boven kruipen om te overleven. Uit een vierkant vlak doemen handjes op die vanuit hun voedingsbodem laten weten dat ze er zijn en die de wil hebben om te existeren. 

De beelden van Faisel Saro drukken ons op de feiten. En laten we hopen dat zijn beeldenstorm een frisse wind doet waaien in alle uithoeken van onze samenleving. Los van de thematiek die hij in deze presentatie tot het uiterste heeft doorgevoerd en daarmee kleur bekent, staan de werken op zichzelf en open voor uiteenlopende interpretaties. 

Zijn beelden zijn universeel en dragen bij aan ieder’s verbeelding. 

Het is de zachte hand waarmee Saro zijn beladen onderwerp benadert die de doorslag geeft en indruk maakt. Saro laat ons duizelen en zweven boven ons eigen bestaan en geweten. Laat het zo blijven, zolang de storm nog niet is gaan liggen.